Armoede

Dennis van der Geest heeft de documentaire ‘Arm in Nederland? Eigen schuld!’ gemaakt. Bestaat armoede in Nederland en hoe ziet dat er dan uit? Is het je eigen schuld of kan het je gewoon overkomen? Vijf mensen met een uitgesproken mening over armoede zijn 2 weken op ontdekkingsreis geweest in Nederland. Ze hebben meegewerkt bij de voedselbank, een kijkje genomen bij een incassobureau en zijn op stap geweest met een deurwaarder. Gedurende deze weken verslechterde hun omstandigheden. Ze begonnen gewoon in een huis waarbij ze moesten zien rond te komen van een klein budget. Het gas en licht werd daarna afgesloten en op een dag waren ook de meubels door de deurwaarder verwijderd. De laatste nacht brachten ze door op straat. Ook gingen ze een paar keer uit logeren. Slapen bij mensen die echt de eindjes aan elkaar moeten knopen om iedere dag eten op tafel te kunnen zetten.

De conclusie die je in ieder geval na het kijken van het programma kan stellen is dat er armoede bestaat in Nederland, maar dat wisten we al en dat de consequenties van armoede erg zijn. Kou, honger, bedelen en alleen maar bezig zijn met overleven. Je hoort er niet meer bij en het leven is echt miserabel. In hoeverre armoede in Nederland voorkomen kan worden en wat je eigen rol hierin is wordt niet duidelijk. Bij de meeste verhalen van mensen merk ik dat ze in een slachtofferrol zitten. Het ligt nooit aan henzelf en het kan iedereen zomaar overkomen. Ik heb er moeite mee.

Een deelnemer aan de ontdekkingsreis weigerde de laatste nacht op straat te slapen. Zijn reden hiervoor was dat voor hem de grens bereikt was. Hij geloofde er niet in dat het hem zelf zou kunnen gebeuren. Als de situatie echt was geweest en hij wist dat hij die nacht geen dak boven zijn hoofd zou hebben, zou hij er alles aan doen om dat te voorkomen. Hij was er volledig van overtuigd dat hem dat ook gelukt was. Ik snap hem en ben het met hem eens. Ik geloof ook niet dat het mij kan overkomen.

De klanten die ik help met het oplossen van hun schulden zijn er altijd zelf bij geweest. Ze hebben keuzes gemaakt die niet goed uitpakten en vaak wachten ze dan ook nog te lang met het vragen om hulp. Als het eenmaal zover komt dat je je rekeningen niet meer kan betalen dan is Nederland wel heel onvriendelijk. Je schulden verdubbelen in no-time door extra administratiekosten, incassokosten en proceskosten. De enige manier om het onder controle te krijgen is door er bovenop te zitten en in gesprek te blijven met je schuldeisers. De meesten doen oogkleppen op, maken de post niet meer open en hopen op een wonder. Hierdoor worden de schulden onnodig hoog.

De vraag waar ik graag antwoord op had gekregen in het programma is niet beantwoord. In hoeverre is leven in armoede in Nederland veroorzaakt door eigen schuld? Is voor sommigen op straat wonen echt de enige oplossing? Heeft niet iedereen recht op bijstand? Ik snap dat het dan nog steeds armoede is, maar er is in iedere geval geld voor een slaapplaats en eten. Verslavingen, ziekte, arbeidsongeschiktheid, overlijden, werkeloosheid in hoeverre zijn de problemen die daar uit voortkomen aan jezelf te danken?

Het programma maakt in ieder geval goed duidelijk dat het hebben van geld in Nederland belangrijk is. Ik vind het soms wel eens gênant hoe vaak ik me bezighoud met geld en hoe ik er bij mensen op blijf hameren dat ze er zorgvuldig mee om moeten gaan. Na zo’n programma is het voor mij weer duidelijk. Heb je geldproblemen dan verdwijnt alles wat ooit belangrijk was naar de achtergrond. Je leven wordt compleet in beslag genomen door je geldzorgen. Zolang deze niet opgelost zijn ben je alleen maar bezig met overleven.

Belangrijk is dus bij het maken van keuzes waarbij veel geld betrokken is dat je je vooral richt op de vervelende situaties. Wat gebeurt er als ik mijn baan kwijtraak, als ik ziek wordt of als mijn partner overlijdt. Wat zijn de consequenties bij scheiden of misschien wel failliet gaan. Kan ik het dan ook nog betalen? We zijn erg geneigd om naar onszelf toe te rekenen en alleen het positieve te willen zien. De crisis heeft hopelijk de ogen wel weer geopend, het hoeft niet altijd goed te blijven gaan. De kans op ellende is ook reëel. Niet iedereen met schulden heeft dat volledig aan zichzelf te danken, maar een heleboel zouden eens goed in de spiegel moeten kijken. De schuld bij een ander neerleggen is makkelijk, maar doe jij er alles aan om geldproblemen in de toekomst te voorkomen?